Z ziemi poznańskiej do... rowerem: Śląski "Tour de France"

Dlaczego Tour de France? Po pierwsze rozgrywa się w lipcu, a po drugie jestem wielbicielką wyścigów kolarskich...

Etap zaczyna się na Śląsku. Oto historia:

Po długiej przerwie znów wracam na Śląsk. Uwielbiam tam bywać ze względu na bogatą historię i to, że na dolnośląskim jest najwięcej polskich obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Jadę tam głównie jako obserwator i miłośniczka historii sztuki i wojskowości. Dolny Śląsk należał do Korony Czeskiej, Królestwa Węgier, Austrii domu Habsburgów, Prus, Cesarstwa Niemieckiego, Republiki Weimarskiej, III Rzeszy i w końcu przypadł po konferencji jałtańskiej – Polsce.


Śląska droga

Dojazd z Poznania pociągiem TLK - najgorszy skład wagonów w Polsce, bo tak uważam. PKP jeszcze nie do końca dojrzał ws. rowerów. Sami przekonacie – fotka niżej. Daję czarną pyrę!W całym kraju panuje tropikalny klimat.

Zaczynamy podróż rowerową z Kędzierzyna Koźla - cudne miasto nad Odrą. Docieramy do Sławięcic - do pałacu, który był prawdziwą perełką architektoniczną. Niestety w czasie II wojny został poważnie uszkodzony, a kilka lat później prawdopodobnie rozebrany przez mieszkańców do budowy domów.

Pałac znajduje się w głębi parku, który w latach 1716-1720 wybudowano z ogrodem wzorowany na Wersalu dla hrabiów von Hoym i wielokrotnie przebudowany po pożarze. Później je przejął Fryderyk Ludwik von Hohenlohe po klęsce w bitwie pod Jeną w 1806r. z Napoleonem I. Jako głównodowodzący popadł w niełaskę u króla Prus. Efektem przegranej księcia ze Sławięcic było powstanie Księstwa Warszawskiego. Ród wywodzący się z Frankonii, w XVIII w. uzyskał tytuł książąt cesarstwa niemieckiego. Z tej linii wywodzili Wielcy Mistrzowie Krzyżaccy Henryk III i Gotfryd von Hohenlohe. Jednak ten pałac ma plamę w historii Polski, gdyż w tej rezydencji zakwaterowali SS-mani, przygotowując plan do dywersji tuż przed wybuchem II wojny. Gospodarz goszczący esesmanów, książę Max von Hohenlohe w czasie wojny oddawał jeszcze liczne przysługi Niemcom, a zwłaszcza Reichsführerowi SS Himmlerowi.

Pałac Sławęcicki, późnoklasycystyczny, stanął on na miejscu zamku piastowskiego, który spłonął w 1827 r. Pozostałości po zamku to portyk przylegający wcześniej do elewacji bocznej zamku. Półkoliste belkowanie wsparte na czterech kolumnach korynckich, dwóch filarach i dwóch półfilarach. Zdobione fantazyjne, wzbogacone przez głowy lwów wychylających się spomiędzy liści akantu.

Zza pałacem kilka kilometrów dalej jest takie urocze miejsce w polu, które kojarzy się z twórczością J. I. Kraszewskiego. To tak zwany „Belweder”- oryginalny pawilon ogrodowy, w którym (według miejscowego przekazu i podobno zapisu w księdze parafialnej) przebywała hrabina Cosel – metresa króla Augusta II Mocnego i tytułowa bohaterka jednej z powieści J.I.K. Kiedy rozpoczął się romans króla Augusta II Mocnego z Anną Konstancją, znaną jako hrabina Cosel (1680 – 1765), była ona żoną Adolfa Magnusa von Hoym (1688 – 1723), jednego z ważniejszych ministrów królewskich. Po rozwodzie z żoną, hrabia von Hoym przeprowadził się na Śląsk, gdzie nabył od Jakuba Henryka von Flemming dobra sławięcickie.

Późnobarokowa budowla była elementem całego kompleksu ogrodów francuskich i angielskich. Pawilon został wzniesiony na planie kwadratu z czterema cylindrycznymi wieżami w narożach. Posiadał przepiękne barokowe wnętrza i klasycystyczne malowidła ścienne. Niestety, ta piękna budowla z każdym rokiem marnieje, a miastu brakuje funduszy na bardzo kosztowną restaurację zabytku.

Tajemnicze miejsce, że musiałam pytać miejscowych jak tam dotrzeć...Jakie to wspaniałe uczucie odnajdywać takie majestatyczne budowle...

Po tym wszystkim skierowałyśmy na południe od miasta, do tragicznego miejsca, które znałam z "Odkrywców"...

Mroczne i smutne miejsce... Mieściła się tu filia obozu Auschwitz-Birkenau. Mało kto o nim słyszał. Kryje w sobie straszną historię, której świadkami są jedynie, pozostałe po dziś dzień, wieże strażnicze, krematorium oraz fragmenty dawnego ogrodzenia i bunkrów. Tam gdzie kiedyś stały baraki, dzisiaj rośnie las...

Pozostałości po obozach

wieża strażnicza

„Żart”

Drogi Oprawco,
ręce twe splamione krwią,
moją, jej, jego, naszą.
Dziś się śmiejesz,
mówisz, żem żart,
jutro śmierci poznasz smak.

krematorium


Na placu apelowym


Brama obozu

26 stycznia 1945r. obóz został wyzwolony przez wojska sowieckie. Duża część została spalona, lecz zastano jeszcze około 200 żywych więźniów. Mija 70 lat od jego wyzwolenia. Miejsce, w którym toczyły się tragiczne losy tysięcy ludzi, dzisiaj jest totalnie zapomniane i przemilczane. O koszmarze, który miał miejsce w sławęcickim lesie, przypomina dzisiaj tylko skromny pomnik, umieszczony wśród ruin obozu. Piętno historii dzisiaj płonie ciszą. Nasuwa się więc pytania: czy historia może zostać zapomniana?

Kędzierzyn Koźle - zamek


Zamek Piastów Opolskich

Zamek wzniesiony w XIII/XIV wieku jako rezydencja książąt kozielskich. Przebudowany w latach 1563-1584 i w roku 1578, kiedy wzniesiono skrzydło wschodnie i basteję w narożniku. W XVII wieku wzniesiono skrzydło południowe, w miejscu którego w XIX wieku wybudowano kamienicę mieszkalną. Dawne przedzamcze nazywane Nowym Zamkiem w XIX wieku zostało przebudowane na szpital garnizonowy, a dzisiaj jest zdewastowane i opuszczone. Z głównego zamku zachował się zarys murów obronnych z wieżą i basteją. W odbudowanej wieży mieści się punkt widokowy.

Większyce – neogotycki pałac wzniesiony został w połowie XIX wieku na miejscu istniejącego tu wcześniej drewnianego dworu. Zakończenie budowy datuje się na rok 1871.

Dobra w Większycach Heymann nabył w 1852 roku. Niespełna dwadzieścia lat później, w roku 1871, ukończył budowę pałacu, który stanął na niewielkim wzgórzu w miejscu drewnianego dworu. Najpewniej jest to jedyny śląski pałac z elewacją wykonaną z żółtej cegły klinkierowej. Heymann był uważany za ekscentryka. Poza zamiłowaniem do wystroju wnętrz, interesowała go również filozofia. Gdy kończył budowę pałacu, wpadł więc na pomysł, aby podłogę w jednej z sal wyłożyć złotymi monetami. Potrzebował na to jednak pozwolenia cesarza. Ten owszem, dał Heymannowi zgodę, ale zastrzegł, że monety muszą być ustawione pionowo, aby nikt nie deptał umieszczonej na nich cesarskiej podobizny. To zaskoczyło Heymanna. Złota podłoga na zawsze pozostała niezrealizowanym marzeniem radcy handlowego.

W 1912 roku pałac w Większycach przeszedł w posiadanie Emila Phyrkoscha, przemysłowca, właściciela zakładów produkujących nawozy sztuczne w Raciborzu. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Phyrkosch przekazał budowlę na cele społeczne, a niedługo później urządzono w niej przedszkole. Następnie zamieniono w szpital dla żołnierzy: najpierw niemieckich, potem radzieckich. Już w Polsce Ludowej do większyckiego pałacu wniesiono kaganek oświaty. Władze zaadoptowały go na potrzeby Uniwersytetu Ludowego z internatem, który prowadził kursy dla społeczności wiejskiej. Funkcjonował on aż do 1992 rok.


Brama wjazdowa

Carl Lüdecke, architekt z Berlina

Carl Lüdecke - wirtuoz neogotyku

Dobra - Pałac w Dobrej powstał w latach 50 – tych XVIII w. z inicjatywy królewskiego radcy dworu, hrabiego Erdmanna Karla von Roedern. W 1780 r. sprzedał on całą posiadłość podczaszemu księstwa górnośląskiego oraz radcy dworu Fryderyka Wielkiego, Leopoldowi Heinrichowi von Seherr – Thoss. Przez 50 lat majątkiem zarządzał jeden z jego synów, Ernst – wojskowy w randze porucznika. Po jego śmierci dobra odziedziczył najstarszy syn Leopolda, Hermann – królewski starosta okręgu niemodlińskiego i oficer regimentu huzarów.
W II poł. XIX w. hrabia Hermann dokonał całkowitej przebudowy pałacu w stylu neogotyckim według planów architekta Gottgetrena z Charlottenhof. Wtedy tez prawdopodobnie powstał park przypałacowy z licznymi strumykami i jeziorkami, a także herbaciarnia, ogród różany i hotel w stylu szwajcarskim.
Ciekawostką jest, że żona hrabiego Hermanna, Muriel White Seherr – Thoss była córką bogatego amerykańskiego przemysłowca oraz kobietą ekscentryczną. Lubiła bowiem paść kozy na przypałacowej łące ubrana w strój wiejskiej dziewczyny. Hrabina zginęła śmiercią samobójczą w marcu 1943 r. Przypuszcza się, że przyczyną desperackiego kroku był szantaż gestapo, które groziło jej obozem koncentracyjnym w przypadku nie sprowadzenia do Niemiec przebywających w Ameryce synów. W obawie przed tym, że synowie ulegną szantażowi hrabina skoczyła z pałacowej wieży.
Pochowano ją w rodzinnym grobowcu przy kościele Jana Chrzciciela.
W styczniu 1945 r. pałac uległ uszkodzeniu, podczas gdy przebywający w nim Rosjanie bronili się przed kontratakującymi wojskami niemieckimi. W prawdziwą ruinę popadł jednak dopiero po wojnie, kiedy to strawił go pożar. Zamek w Dobrej jest przykładem na to, że całkowicie zrujnowana budowla może odzyskać dawny blask. Od czasu zakupu pozostałości dawnej rezydencji przez prywatną osobę jest ona systematycznie odbudowywana. Docelowo zamek ma odzyskać neogotycki wygląd jaki uzyskał po gruntownej przebudowie w latach 1857-1860

Moszna - Jak głosi legenda, Moszna w średniowieczu należała do Zakonu Templariuszy. W roku 1679 właścicielami Mosznej była rodzina von Skall. W 1723 roku po śmierci właścicielki Urszuli Marii von Skall, wieś przeszła w ręce jej kuzyna marszałka dworu Fryderyka Wielkiego - Georga Wilhelma von Reisewitz. Z tego okresu pochodzi pałac - środkowa część dzisiejszego zamku. W roku 1771 rodzina von Reisewitz straciła Mosznę, a majątek został zakupiony na licytacji przez Heinricha Leopolda von Seherr-Thossa - którego rodzina posiadała również na własność zamek i dobra w niedalekiej Dobrej, a w latach 1912-1914 dobudowano, skrzydło zachodnie w stylu neorenesansowym. Park jest częścią parku krajobrazowego z cennym drzewostanem. Bywał tam cesarz Niemiec Wilhelm II. Zamek ma 365 pomieszczeń – tyle, ile jest dni w roku – i 99 wież.

W 1853 roku Karl Gotthard Seherr-Thoss sprzedał Mosznę Heinrichowi von Erdmannsdorfowi, który zbył ją w 1866 roku Hubertowi von Tiele-Winckler z Miechowic. Jego syn Franz Hubert był pomysłodawcą i budowniczym zamku, wzniesionego po tym, jak w 1896 roku częściowo spłonął barokowy pałac. Do roku 1900 powstała najbardziej okazała część wschodnia w stylu neogotyckim


Kartusz rodu Tiele - Winckler

Rodzina Tiele - Winckler opuściła zamek wiosną 1945. Podczas II wojny zamek uniknął zniszczeń. Od roku 1945 w zamku kwaterowały oddziały armii sowieckiej. Z tego okresu pochodzą największe zniszczenia rezydencji; dewastacji uległa większa część wyposażenia zamkowego, skradziono większość przechowywanych tam dzieł sztuki, głównie obrazów i rzeźb.Od 2003r. prywatna...